In het Noorden van Oeganda is de oorlog voorbij. In de plaats daarvan kwam een klassiek ontwikkelingsdrama.

De wijze en de hopeloze staan soms dicht bij elkaar. Neem de visser die een of twee vissen per dag vangt. Hij heeft genoeg te eten. Het ontbreekt hem aan niks. En dus doet hij een lekker lange middagdut onder een palm. De witte man die hem maant het water op te gaan, meer te vangen om straks anderen voor hem te kunnen laten werken, die heeft niet begrepen hoe veel geluk schuilt in de economie van het genoeg.

Niet ver van de visser vandaan staat een andere man. Ook hij slijt zijn leven in de schaduw. Alleen is hij hoofdrolspeler in een klassiek ontwikkelingsdrama. Tien jaar geleden vluchtte hij net als iedereen om hem heen voor de wreedst mogelijke terreur, die van het Verzetsleger van de Heer. Hij verliet zijn stukje land met onder een grote mangoboom een paar hutten voor hem, zijn vrouwen en kinderen. Daarachter was een veldje met een bron. Hij verbouwde sorghum, mais en cassave. Er scharrelden kippen, geiten en soms een rund.

De rebellen kwamen en zijn vee werd verjaagd of gegeten. Hutten gingen in vlammen op en na de aanval was een man altijd wel een van zijn kinderen kwijt. Vaak een paar.

Die man leeft al tien jaar in een kamp. Hij slaapt weliswaar in een lemen hut onder riet in plaats van tentzeil, bijna alles waardoor hij wat voorstelde, is weg. Tien jaar lang stonden de hulpverleners voor hem klaar. Ze brachten eten en medicijnen, bouwden scholen, sloten kranen aan. Ze kwamen zelfs met latrines, maar die werden nauwelijks gebruikt. In Noord-Oeganda verkiezen ze het gras.

Nu is het Verzetsleger ver weg. Maar van de man die voorheen zijn bron sloeg, zijn hutten bouwde en het land bewerkte, is ook niet veel meer over. Hij begint de morgen met bier en hij besluit de dag met bier. In de schaduw van zijn hut beleeft hij de eeuwige roes. Hulpverleners verzinnen van alles om de man terug te helpen naar zijn land. Voedsel en zaden krijgt hij mee. Kranen, scholen en dokters worden beloofd. Maar deze man in de schaduw is als het negatief van de visser; hij is hopeloos verdwaald.

**
Hopeloos verdwaald verscheen als column in De Pers op 19 maart 2008