# 37 Sociaal wantrouwen

Waar banken ervan uitgaan dat ze worden bedrogen, kan niemand een hypotheek betalen en hebben bedrijven moeite om te groeien.

Mark en Carolien hebben in Oeganda een bedrijf. Ze laten kleine boeren biologisch sesamzaad, katoen en pepertjes verbouwen, wat ze exporteren naar onder meer Nederland. Elk jaar lenen ze geld van de bank om zaden te kunnen aankopen. In Oeganda krijgen ze die financiering alleen wanneer ze voor de hele oogst al contracten met afnemers kunnen overleggen.

Maar zo werkt het niet in de praktijk. Van tevoren weten ze niet hoe groot de opbrengst zal zijn. Dat hangt af van wel of geen regen, de temperatuur, het ongedierte. Omdat de oogst sterk varieert, kunnen ze maar een klein deel op voorhand verkopen. En dus is het elk jaar een enorm gedoe om de investering rond te krijgen.

Dan belt Carolien, uitgelaten: de Triodosbank in Nederland heeft besloten om hen “op basis van opgebouwd vertrouwen” een doorlopend krediet van bijna 2 miljoen te geven. De gewasfinanciering voor hun zaak in Afrika komt vanaf nu helemaal uit Nederland.

Al zou de Oegandese bank zien dat de opbrengst varieert en dat de onvoorspelbare oogst een aanvaardbaar risico is – Mark en Carolien maken al jaren winst – ze kan niet anders dan zich indekken. Banken worden aan de lopende band bedrogen; leningen worden niet terugbetaald. Het verklaart waarom de groeiende middenklasse in Oeganda geen huizen kan kopen. Iedereen huurt omdat een hypotheek niet te betalen is.

Het is de kostprijs van Oeganda’s kleptocratenmoraal; iedereen steelt omdat iedereen steelt. De minister van gezondheid jat het geld om kinderen te vaccineren. De ene buur eet de kip van de andere op. De kok steelt uit de portemonnee van haar baas. Diefstal wordt niet eens zo erg gevonden; je pakt wat je pakken kan want wie dat niet doet is andermans gek.

Dat geeft een naar wantrouwen geordende samenleving. De gevolgen zijn groot: mensen leven meer op zichzelf en zijn daar volgens sociale wetenschappers minder gezond en minder gelukkig door. De zogenaamde transactiekosten in de economie zijn hoog en deals komen minder snel tot stand. Waar iedereen op zijn hoede is voor een ander, blijkt de kans op welvaart niet zo groot.

**
Sociaal wantrouwen verscheen in Internationale Samenwerking van juni 2008

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *