Praten over Hutu en Tutsi is er bij wet verboden en vooruitgang een opdracht van hogerhand. Als Juliette met haar lief wil trouwen, moet Romeo maken dat hij wegkomt.
In Afrika’s misschien meest wonderlijke land werkt Juliette aan haar ontsnapping – haar laatste. Ze zal trouwen met haar geliefde, kinderen krijgen en nog lang en gelukkig leven in vrede.
Dat kan niet in Rwanda. Wel kunnen hier dingen die elders in Afrika lastig blijken. President Paul Kagame is serieus in zijn voornemen het kleine land op te stuwen naar economische ontwikkeling. Als het aan Kagame ligt, wordt Rwanda Afrika’s ict-knooppunt.
Vooruitgang is een opdracht van hogerhand en Rwandezen voeren bevelen van boven vaak netjes uit. En dus verrijzen in Kigali moderne flats, doorzonwoningen met een tuintje voor en achter en een winkelcentrum om de hoek. Schoolkinderen krijgen een eigen laptop. De wegen zijn glad zonder gaten met stoepen langszij en de goten schoon. Straatverkoop is verboden, net als plastic winkeltasjes – die zwierven over straat. Het maakt Kigali een wat onwerkelijke derdewereldstad. Armen zat, maar niet de drukte en de buzz van kleine ploeteraars die met een handeltje aan de armoede proberen te ontsnappen.
Anders dan in veel Afrikaanse landen dienen ambtenaren die publieke zaak. Er zal wat worden gesjoemeld, alles doordrenkende corruptie als in Oeganda of Congo is Rwanda vreemd. Een minister die jat wordt gaat achter tralies. Het is niet moeilijk voor te stellen waarom missionarissen en ontwikkelingswerkers in de 19e en 20e eeuw graag in Rwanda waren.
Maar zo strak als de economische ontwikkeling wordt geregisseerd, zo nauw bemeten is de vrijheid. Een meisje uit een rijke Tutsi-familie mag niet trouwen met een jongen die vóór 1994 de ‘H’ van Hutu in zijn paspoort zou hebben gehad.
Na de genocide in 1994 zijn etniciteiten bij wet afgeschaft. Praten over Hutu en Tutsi is strafbaar. Maar in de praktijk zijn het niet alleen de mensen op de ‘duizend heuvels’ die weten wie bij de daders hoorde en wie bij de slachtoffers. Ook de elite onderscheidt brede neuzen nog van slanke.
Op Juliettes weigering Romeo te verlaten, had haar vader gezworen haar lief te zullen vermoorden En dus vluchtte Juliette 5 jaar geleden met haar vriendje naar buurland Oeganda. Een half jaar leefden ze op haar spaargeld. Daarna was er geen werk voor vluchtelingen die niemand (mogen) kennen. Ondergedoken in een sloppenwijk werd Juliette ernstig ziek.
De ontsnapping moest rigoureuzer zodat de twee goed opgeleide Rwandezen een baan konden zoeken. Met geleend geld kochten ze Congolese paspoorten en een goed verhaal; Juliette vond een oude Congolees die voor haar vader wilde doorgaan. Maar het leven met een nieuwe naam bleek net zo uitzichtloos als dat in Kampala en Kigali. Toen is Juliette in haar eentje terug naar huis gegaan.
Nu zoekt ze een definitieve oplossing. Over zelfmoord heeft ze het niet meer. Juliette wil naar het Westen. Want de vader is onverzettelijk. De liefde net zo.
**
Juliette en Romeo verscheen in De Pers van 15 oktober 2008