Stapvoets slalom ik over de spoorwegovergang door Industrial Area als een man mijn auto stopt. “Wij werken aan de weg.” Zijn open hand komt door het raam. Iets verderop schept zijn maat uit een kruiwagen steen in de gaten die ik probeer te omzeilen. Goeie actie, zeg ik en stop een briefje van duizend Shilling (halve euro) in zijn hand.
Veel Oegandese wegen zijn onbegaanbaar voor een gewone auto – een ‘low rider’. Alleen SUV, Hummer en groter ploegt door deze grootstedelijke atrofie (een woord dat Adriaan van Dis gebruikte in DWDD voor wat er gebeurt met het geslachtsorgaan van een man die celibatair leeft: dat verschrompelt).
Hier verschrompelen de wegen, ze verpulveren. Eerst spoelt regen het zand onder het asfalt vandaan. Het teer breekt. Dan wordt de doorgang met elke bui smaller omdat zijkanten afbreken zoals de zee de duinen wegslaat. De kraters in het midden verbreden en verdiepen met elke truck die zich erdoorheen woelt. Files verlammen de stad waarin iedereen zich stapvoets slalommend een weg zoekt. Druk bezig met het ontwijken van afgronden en gaten, rijden auto’s tegen elkaar aan.
Eind 2007 zijn alle straten van Kampala gemaakt. Toen kwam koningin Elizabeth langs. De rekening voor die wegen was 5 keer zo hoog als begroot. Van de miljoenen dollars voor nieuw asfalt blijkt een deel verdwenen. Dan gaan in Oeganda wegen met een verwachte levensduur van 20 jaar zo’n 5 jaar mee. Er wordt namelijk veel zand en weinig asfalt gebruikt; afbraak verraadt dat het teer soms maar een centimeter meet. De regering leent nu geld voor de reparatie. Oegandese kranten koppen dat niemand weet waar dat geld blijft.
Westerse donoren betaalden voor infrastructuur – noodzakelijk voor economische groei. Zij maken stampij over de gestolen miljoenen. Oegandese burgers zijn gelaten. What’s new? Bovendien: zij hebben niet voor die weg betaald. Lokale belastingen zijn afgeschaft en de kleine krabbelaar die werkt in het zwarte en grijze circuit betaalt geen inkomstenbelasting.
Het land bekent kleur met zijn weg. Niet alleen met hoe die wordt gebruikt; met de mores en manieren van automobilisten, ook hardware geeft veel prijs. Op de weg werken steeds meer mannen met een karretje en een schop, omdat de overheid basale publieke voorzieningen niet levert. Wel zijn er steeds meer particuliere tolpoorten: de mannen die werken aan de weg – en particuliere beveiligingsbedrijven, privéscholen, privéklinieken. In Oeganda houdt de effectieve staat op te bestaan.
**
26 maart 2010