We hadden het in het voorbijrijden misschien niet goed gezien: een helikopter, dood en verloren tussen de hutten van Kabuga.
In dit deel van Congo zie je er wel eens een. Meestal groot, wit, met zwarte letters: UN. Die Mi8’s van Monuc moeten helpen de bevolking te beschermen tegen rebellen, het regeringsleger (inderdaad raar) en gewapende bendes die allemaal roven, moorden en vrouwen met grof geweld verkrachten.
Nu is in Oost-Congo de helikopter onderwerp van duistere raadsels. Er wordt gefluisterd dat VN-helikopters in plaats van burgers rebellen helpen. Witte Mi8’s zouden wapens, uniformen en eten bezorgen in de bossen.
Een goed ingevoerde ngo-baas zegt dat het complotdenken begrijpelijk is – meerdere ooggetuigen vertellen hoe een witte helikopter Hutu-rebellen bevoorraadt. Het zijn volgens hem wapenhandelaren die net zo’n witte Mi8 gebruiken om waar te leveren en mineralen op te halen. En nu zou er niet ver van Bukavu een heli staan. In een flits zagen we een gestripte machine, een onttakeld karkas zoals in Afrika gestrande auto’s en dode dieren langs de weg liggen. We speculeerden over een ongeluk of een aanval.
We stappen uit bij een romp, levensgroot. De menigte meldt dat hij eigendom is van Audace – daar komt-ie al aan. Klein van stuk, vastberaden. De heli is niet gesloopt, hij is aanbouw. Al acht jaar werkt hij eraan, samen met een ingenieur “die een genie is van zichzelf”. Dit is al zijn 2e exemplaar. “De eerste is gestolen.”
Waarom al die moeite? Audace lijkt beledigd. “Wij willen dingen maken net zoals de anderen.”
De anderen?
“Zoals in Europa en Amerika.”
Stel het beeld even scherp: in de modder van Congo, waar de nacht wordt geterroriseerd door rebellen die vrouwen verminkt achterlaten, daar sprokkelt en smelt een 37-jarige man staal voor zijn helikopter.
“Wij willen ons ook ontwikkelen.”
Midden in de wildernis staat een kunstobject dat weinig afwijkt van de auto of het vliegtuig van Joost Conijn.
Maar blijft het bij een carrosserie? Of krijgt de heli ook wieken en apparatuur?
Audace loopt met een lach vol spot van ons weg. Draait zich nog eenmaal om. “Op een dag zal hij vliegen.”
**
Kunst- en vliegwerk verscheen in International Samenwerking van juli 2010
e