“Een ongepaste vraag”, beet de topmanager van Philips me toe terwijl we van het podium afliepen. Het was op een conferentie over social business. De Philips-man vertelde hoe zijn bedrijf medische apparatuur leverde aan 169 ziekenhuizen in Tanzania en Zambia. De apparatuur voor operatiekamers, en echo- en röntgenapparaten werden deels betaald door de Afrikaanse overheden, deels door de Nederlandse. De multinational leert er dokters en verpleegkundigen hoe die apparaten te gebruiken. Ook traint Philips de technici die het materiaal moeten onderhouden.
Daarmee worden twee grote hobbels genomen in het verbeteren van medische zorg in Afrika. Als er al moderne apparatuur is, weet bijna niemand hoe de nieuwe mri-scan precies werkt. Of een half jaar na aanschaf houdt het apparaat ermee op. Die klassiekers onder de hulpblunders heeft Philips mooi ondervangen. Het niveau van medische zorg is volgens Philips sterk gestegen.
Met gepaste trots deelde de Philips-baas zijn praktijkvoorbeelden van maatschappelijk ondernemen. Tot ik vroeg hoeveel winst Philips op deze orders maakt.
“Dat kan ik niet zeggen.”
“Meer of minder dan op een in Nederland verkochte mri-scan?” “Geen idee”, zei de manager.
De vraag in vijf varianten gesteld leverde bij de zakenman vijf maal een verwondering op alsof hem werd gevraagd naar het liefdesleven van de tijgerslak (gepassioneerd). Uiteindelijk was hij boos.
Na afloop kwam een oud-collega van de Philips-topman met een eenvoudig antwoord op mijn vraag. Deze medische apparatuur was deels betaald uit het ORET-potje voor ‘ontwikkelingsrelevante export’ van Buitenlandse Zaken. In projecten waar Nederland hulpgeld in stopt, mag een bedrijf maximaal 10 procent winst maken.
Als dat zo helder en simpel is, dan wakkert het zwijgen van de Philips-topman mijn ongerustheid aan. Staatssecretaris Ben Knapen zet in zijn nieuwe beleid flink wat kaarten op het Nederlandse bedrijfsleven. Dat moet een rol gaan spelen in het stimuleren van bedrijvigheid in Afrika. Nog los van het feit dat bedrijven niet per se bijdragen aan het stimuleren van economische groei elders, verliezen ondernemingen aan geloofwaardigheid als ze hun winst taboe verklaren. Wie moet straks bepalen hoe social de business is?
**
in Internationale Samenwerking juli 2011