4 september 2023
Af en aan voeren de schepen met vuilnis van Amsterdam naar Broek in Waterland, een rij open bakken achter een trekschuit, soms acht vrachten per dag. Het afval van de stad werd gestort in de veengroeve van de Volgermeerpolder. De stortplaats was ook speelterrein en boeren lieten er hun varkens lopen. Kinderen vonden zakken met iets als poedersuiker en 30 centimeter lange repen Wrigley’s kauwgom. Die stopten ze in hun mond.
Tot in 1980 per toeval chemisch afval werd gevonden. Tussen het huisvuil lagen tienduizenden vaten van het zwaarste gif. Dioxine, Lindaan, Tedion en 2,4,5-T oftewel Agent Orange, waarmee de Amerikaanse luchtmacht in Vietnam miljoenen bomen bespoot, waarna het vernietigde bos de schuilplaatsen van de Vietcong prijsgaf. De Volgermeerpolder bleek een van Europa’s meest vervuilde gebieden.
De bezorgde bewoners van Broek verenigden zich. Burgemeester Polak van Amsterdam kwam kijken in de Volgermeerpolder. Niks aan de hand, zei die. En de schuiten bleven komen. Op een zondagavond in januari 1981 togen mannen uit het dorp met een snijbrander naar de ophaalbrug. Ze sneden staalkabels van de tonnen zware contragewichten door. De gifboten konden het dorp niet meer in.
Zomer 2023. Bezorgde burgers dragen geen snijbranders door de nacht. In het volle daglicht komen ze uit heel Nederland om midden in Den Haag symbolisch een stuk snelweg stil te leggen: de A12 met aan de ene kant de Tweede Kamer en aan de overkant werkgeversvereniging VNO-NCW. Toen ging het om vaten dioxine, nu om de opwarming van de aarde. Toen liet burgemeester Polak het gif gaan, nu stimuleert de regering de uitstoot van broeikasgas.
Uit nieuw onderzoek van SOMO, Oil Change en Milieudefensie blijkt dat de Nederlandse overheid jaarlijks voor 37,5 miljard euro fossiele brandstoffen subsidieert. Het gaat om belastingvoordelen voor luchtvaart, scheepvaart en industrie. Zelf kwam het kabinet op 17,2 miljard euro voor 2019. Voor afbouw van ‘fossiele subsidies’ heeft de regering nog geen plan.
De uitstoot van CO2 piekte in 2022. En zoals dat gaat met broeikasgas, het stookt de aarde verder op, waardoor nog meer CO2 vrijkomt. Permafrost (zo’n 20 procent aardoppervlak) ontdooit sneller dan voorzien en geeft grote hoeveelheden CO2 en het veel schadelijker methaan vrij. Nog nooit brandde zoveel bos als deze zomer, in Canada een gebied 3,5 keer Nederland. Bosbranden stoten veel meer CO2 uit dan gedacht en nieuw bos neemt slechts 80 procent van die CO2 weer op.
Den Haag maakt zich op voor een nieuwe fase klimaatdemonstraties. Vanaf zaterdag 9 september gaat Extinction Rebellion de A12 permanent stilleggen, tot de regering de subsidies stopt. Met de opwarming van de aarde neemt de steun voor de klimaatactivisten toe. Elke demonstratie meer mensen, elke keer meer problemen voor de politie, want wat doe je met duizenden vreedzame demonstranten op de weg?
Burgemeester Van Zanen schreef in een brandbrief aan de Tweede Kamer: ‘Bestuurders kunnen niet optreden tegen ontwrichtende demonstraties… Het aansturen op grote aantallen arrestaties als pressiemiddel plaatst de Haagse driehoek voor dilemma’s.’ Donderdag spreekt de Tweede Kamer over het demonstratierecht.
Vanuit haar kantoor kan VNO-NCW-voorzitter Ingrid Thijssen de demonstranten zien zitten. Sinds Thijssen drie jaar geleden aantrad, valt bij de werkgeversvereniging het woord verduurzaming. Tot grote stappen leidde dat nog niet. Maar zondag in Buitenhof deed Thijssen een opmerkelijke uitspraak: ‘Fossiele subsidies moeten stoppen.’ Ze vertelde dat haar zoon van begin twintig leed aan somberte over het klimaat.
Dankzij de mannen die op een koude januariavond het risico namen en de ophaalbrug in Broek in Waterland saboteerden, is in de Volgermeerpolder geen gif meer gedumpt.