12 april 2022
Dagen heb ik naar de foto op de voorpagina gekeken, zo gruwelijk, en zo mooi. Als de zwaaiende bladen van een windmolentje liggen de zes giraffen in een kring. Hun hoofden reiken gestrekt naar elkaar, naar het draaipunt in het midden, de achterpoten ver, fladderend achter het lichaam aan. De kleuren zijn die van Afrika’s bronzen aarde, de giraffen bronsgevlekt en omlijnd door een bruin tapijt van… ja wat eigenlijk? Bloed misschien, of het laatste vocht dat uit de openbarstende lichamen sijpelt.
De esthetiek van vernietiging, dat was wat mijn blik gevangen hield. ‘Laatste kans’, was de bijbehorende kop in deze krant. De kortst denkbare samenvatting van het vorige week verschenen IPCC-klimaatrapport: Laatste kans voor het klimaat.
Ik vroeg me af hoe de mensen die namens ons over alles beslissen, naar deze foto kijken. Als ze hem al echt zien, dan misschien met het vertrouwde, mechanische gehoord de beraadslaging, constaterende dat ….; overwegende dat….; verzoekt de regering…, en gaat over tot de orde van de dag.
Haagse opstoot
En die orde wordt bepaald door de laatste Haagse opstoot. Dus debatteerden de leden van de Tweede Kamer in de week van IPCC en dode giraffen twaalf uur over de mondkapjesfraude van Sywert van Lienden. Had minister De Jonge meteen toegegeven dat hij zich gechanteerd had gevoeld, dat hij een bonafide stichting met een voor VWS voordelig bod wilde helpen, en als hij gewoon zijn appjes had overlegd, had hij niet met brakke kromtaal over ‘hebben en zijn’ hoeven komen – over betrokkenheid hebben zonder betrokken te zijn.
Dan had het parlement na een IPCC-rapport dat in dreiging covid en Poetin overklast, een noodplan voor onmiddellijke actie kunnen opstellen. Dat rapport geeft namelijk helder aan wat we nú nog kunnen doen en hoe we dat moeten doen, om meer dan 1,5 graad opwarming te voorkomen. (Terwijl we afkoersen op 3,2 graden in 2100.)
Maar de Tweede Kamer meent te vaak dat het wezen van de volksvertegenwoordiging ligt in schandaaltjes. De Kamer zoekt ophef ter vertier voor een achterban verslaafd aan snelle kicks. Die haalt de kiezer online, uit roddel en ruzie op sociale media, in porno en sinds kort online gokhallen, en ook uit een smeuïg, rellerig Den Haag.
Die instantbevredigingspolitiek van een adhd-samenleving werd vorige week dinsdag mooi verwoord door Fleur Agema van de PVV. Minister Helder voor Langdurige Zorg legde uit dat 5,5 miljoen stukken voor onderzoek naar Deloitte zijn gestuurd, waarop Agema zei: ‘Laten we hier niet over doorfröbelen, want daar heeft uiteindelijk niemand wat aan. Ik geloof dat heel Nederland wacht op de roast van Hugo de Jonge.’
Politici die wakker liggen van dode giraffen, komen daar in de Haagse arena niet ver mee. Klimaat is een abstract begrip. Naar zijn aard gaat het om een rel van ongekende omvang, maar voor opwarming is niet één schuldige aan te wijzen; iemand die bovenmatig bezig was met beeldvorming en appjes achterhield.
Voor de vernietiging van onze leefwereld kunnen we niet één man zijn kruis door Via Dolorosa laten slepen. En de grootste vervuilers hebben doorgaans de beste lobbyisten in dienst. Bovendien voeden wij media de zucht naar reuring. Wanneer vragen journalisten een parlementariër nou naar voorgestelde wetswijzigingen? Moties en Kamervragen, daar haal je misschien krant of het Journaal mee.
Douchen
Nu met de oorlog in Oekraïne energieprijzen stijgen, vraagt het kabinet Nederlanders korter te douchen en de thermostaat lager te zetten. Alle IPCC-rapporten werden vóór publicatie door alle aangesloten regeringen gelezen en geaccordeerd, ook door de Nederlandse. Nooit kwam de oproep radicaal te bezuinigen op fossiele brandstoffen. En dus bereikte Nederland gisteren, op 12 april, zijn Earth Overshoot Day: dat betekent we in een kwart jaar alle grondstoffen en milieuruimte hebben verbruikt waarop we eerlijkheidshalve in 2022 recht hebben.
Over mensen die ongeneeslijk ziek zijn wordt vaak gezegd dat de hoop als laatste sterft. Dat is misschien wel het gruwelijkste aan de foto van de giraffen. Het bijbehorende rapport leidde niet tot een spoeddebat. Niet tot noodmaatregelen. Niet eens tot de vraag wat minder lang te douchen. Die troostende wijsheid gaat hier niet op. Als de catastrofe onafwendbaar is, leven onze kinderen en hun kinderen nog een hele tijd door.