28 september 2021

De vraag of je anaal kan worden genomen zonder het als zodanig te merken, moet bevestigend worden beantwoord waar het onze omgang met de Chinese keizer betreft.

Toen begin februari 2020 vliegtuigen met tonnen beschermingsmiddelen vanuit Europa naar Wuhan vlogen, deden Duitsland, Italië, Frankrijk en Nederland dat muisstil. Zoals China had opgedragen. Achter de schermen was driftig en dringend om noodhulp gevraagd. Geen relatie was onbenut gebleven; Ali Baba-topman Jack Ma verzocht koningin Máxima om te helpen medische hulpmiddelen naar China te verschepen. (De koningin stuurde de e-mail door naar de hoogste ambtenaar van VWS.)

De buitenwacht hoorde het allemaal pas toen journalisten gingen spitten. Die onthulden hoe enkele dagen nadat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwde voor een tekort aan mondkapjes en beschermingsbrillen vrachtvliegtuigen vol met het spul naar China waren gegaan.

Een maand later maakte Europa kennis met de ‘mondkapjesdiplomatie’ uit Beijing. Italië kon zijn covid-doden niet meer bergen, toen met een klaroenstoot Chinese hulpgoederen werden uitgeladen in Rome. Hetzelfde gebeurde in Duitsland, Frankrijk, Servië, Tsjechië, Nederland; gezondheidsminister Van Rijn ging persoonlijk naar Schiphol zijn dankbaarheid betuigen voor geschonken Chinese waar.

De Europese Unie stond er beroerd op. Nederland en Duitsland weigerden Zuid-Europa hulp uit het Europees Stabilisatiefonds. Italië roemde de Chinese solidariteit. Ook de Servische president toog voor Chinese mondkapjes naar zijn vliegveld en zei: ‘Europese solidariteit is een sprookje voor kinderen. Ik geloof in mijn broeder, ik geloof in Xi Jinping.’

Het staat mooi beschreven in Een Europees Pandemonium, het afgelopen week verschenen boek waarin Luuk van Middelaar laat zien waarom de pandemie een historische omslag zal zijn. Europa ervoer hoe het is om alleen te staan op het wereldtoneel.

Dat roept de beklemmende vraag op of we bestand zijn tegen het machtsspel van het keizerrijk. Tegen virussen in elk geval onvoldoende. De dreiging van digitale virussen en spionage bieden we het hoofd door ons van onze inhoud te ontdoen. Toen premier Rutte in 2018 zijn ‘grootste handelsmissie ooit’ naar China leidde, raadde het kabinet alle deelnemers aan een ‘lege’ telefoon en een ‘lege’ laptop mee te nemen: alle apparatuur kon van afstand worden leeggetrokken. Het stond de zakelijke vriendschap niet in de weg. Met ruim 250 miljoen aan contracten keerde de delegatie tevreden naar huis.

Terwijl China zich liet vieren als beste vriend in coronanood, verhinderde het gedegen onderzoek naar de herkomst van het virus. Er zijn wetenschappers die stellen dat covid-19 zijn afwijkende en agressieve kenmerken kreeg door genetische manipulatie in een laboratorium, een hypothese die moeilijk is te weerleggen als deuren gesloten blijven. Deze week kondigde de WHO aan de eerste uitbraak opnieuw te gaan bestuderen.

Toen het Europese departement tegen desinformatie april 2020 in een kladversie van een rapport schreef dat Beijing een ‘mondiale desinformatiecampagne’ voerde om schuld voor het virus te ontlopen, kreeg China hier lucht van en zette druk op EU-diplomaten. Het woord ‘repercussies’ viel, het rapport werd afgezwakt.

Dat China de spelregels bepaalt, is al lang duidelijk. Nederland laat het over zich heen komen. Tien jaar geleden bezocht een zware Chinese delegatie het Nederlandse parlement. De Chinese ambassadeur had het bezoek minutieus voorbereid met de griffie van de Eerste en Tweede Kamer. In de zaal van de Eerste Kamer zaten de Chinezen in zwarte pakken strak op een lange rij klaar, toen de Nederlandse parlementariërs gemoedelijk binnendruppelden. In hun eigen huis werden ze ontvangen door de Chinese delegatie.

De bezoekers spraken Mandarijn, de Nederlandse parlementariërs Engels. Dat de Chinezen dominant waren en in het symbolische register punten van superioriteit scoorden, ging aan de meeste Kamerleden voorbij.

We worden genaaid, maar zijn te blöd om ons te verweren. Al te blij met een paar contracten, als waren het kralen en spiegeltjes. Intussen heeft China belangrijke Europese havens, (delen van) Europees spoor en Duitslands beste technologiebedrijf in handen. In de woorden van Luuk van Middelaar: ‘De pandemie geeft niet alleen ruim baan aan een zelfbewust China, maar onthult tevens dat China een Europapolitiek heeft die niet wordt beantwoord door een Europese Chinapolitiek.’ Uit zijn eigen geschiedenis zou het oude continent moeten weten: met een kolonisator is vriendschap niet mogelijk.