3 augustus 2021

Horizontale en verticale zwart-witte lijnen staan voor de huidige stedenbouw. Daartussendoor gekleurde ronde vormen, symbool voor de gewenste diversiteit. Het uit stoffen doeken opgetrokken labyrint moet antwoord geven op de vraag: Wie zijn wij?

In het Nederlandse paviljoen op de Architectuurbiënnale van Venetië viel weinig te beleven. Het biënnaleterrein was al rustig – corona biedt soms een voordeel, de Nederlandse expositie is stiller dan andere paviljoens. Niet vreemd, want de Biënnale biedt meer dan je op één dag kan bevatten, bij matig werk loop je gauw door.

In het Deense ontwerp staat wat op het spel. De Denen zetten hun paviljoen onder water. Al maanden wordt al het regenwater opgevangen om meanderend en druppend te worden gefilterd, gezuiverd, en gekookt tot thee voor alle bezoekers – thee van lavendel en verveine die in datzelfde paviljoen in hoge rekken groeien. Terwijl in Nederland en Duitsland het water door de straten raast, wordt hier een radicaal antwoord gezocht op de vraag hoe we in de toekomst leven in onze steden: mét het water. Zo’n uitwerking had Nederland Designland goed gepast: gedurfd, vernieuwend en, natuurlijk, al dat water.

Maar Nederland nam geen risico. Het koos de armoedige veiligheid van een politiek correct antwoord. Ingewikkelde teksten bij de installatie kwamen neer op: architectuur is een product van witte mannen. Laat steden ook bouwen door vrouwen van kleur. Door die nadruk op identiteitspolitiek blijft de echte vraag onbeantwoord: welke kwaliteiten moet die diverse stad van de toekomst hebben? Interessant is ook het thema dat Nederland opbrengt, maar niet uitwerkt: hoe doet een stad recht aan andere vormen van leven naast de mens?

Zo wordt het denken verlamd door politiek van kleur of gender (in discussies lopen ze graag in elkaar over). De strijd voor gelijkheid heeft te lijden onder fundi’s in eigen kring. Nadat NRC-columnist Clarice Gargard jaren is belaagd door witte mannen die racistische en seksistische drek over haar uitstortten, moest ze zich vorige week verdedigen tegen aanvallen uit het eigen antiracismekamp.

Gargard bleek namelijk (nog steeds) J.K. Rowling te volgen op Twitter. De schrijver van Harry Potter was gecanceld op sociale media voor ‘transfobe’ uitlatingen. Zij had zich afgevraagd welk ander woord vroeger werd gebruikt voor ‘mensen die menstrueren’. Door vast te houden aan het woord ‘vrouw’ zou ze transgenders discrimineren. Nu had Gargard verzaakt Rowling te ontvolgen en was ook zij af.

Dezelfde heksenjacht treft de Amerikaanse Harvard-docent Carole Hoven. De evolutionair bioloog weigert over ‘zwangere mensen’ in plaats van ‘vrouwen’ te praten. Al vijf jaar ‘infiltreert deze ideologie de wetenschap en mijn collegezaal’, zei Hoven. Zie de trend in de verloskunde om ‘moedermelk’ en ‘moeder’ te vervangen door ‘mensenmelk’ en ‘bevallende ouder’. In de VPRO-serie Maandverbond over menstruatie spreken ze van ‘een persoon met een cyclus’. Toen programmamaker Marlijn Aarts er op de radio over vertelde, ontglipte haar: ‘je zit in een groep met vrouwen’. Ze sloeg een hand voor haar mond en corrigeerde zichzelf: ‘Uhm sorry, zeg ik weer vrouwen.’

Maar wetenschap gaat over feiten, zei Harvard-onderzoeker Hoven, ‘en feit is dat er een biologisch verschil is: mannen produceren sperma, vrouwen eieren’. Haar collega-onderzoeker Laura Lewis reageerde: ‘Ik ben geschokt en gefrustreerd door de transfobie en kwetsende opmerkingen van een lid van mijn afdeling.’

Er is een belangrijke strijd te strijden, maar de emancipatie van kleur en alles anders dan hetero wordt zo een revolutie die zijn eigen kinderen opvreet. Radicale woke en gender-activisten vormen een agressieve taalpolitie die zuiverheid afdwingt. Dat de Amerikaanse dichter Amanda Gorman zelf Marieke Lucas Rijneveld koos om The hill we climb te vertalen, deed niet ter zake. Rijneveld is niet zwart, dus ongeschikt. Bij1, de politieke partij die voor deze emancipatie is opgericht, wordt gesloopt door haar eigen jakobijnen.

Wanneer de woke dwingelandij vat krijgt op ook andere politieke partijen, zal links verder krimpen tot een quantité négligeable. Want deze cancelgekte drijft gematigde progressieven naar rechts. En weg zijn alle andere linkse idealen.

Over een jaar is in Venetië de Kunstbiënnale. Opnieuw staat de vraag centraal: Hoe gaan we samenleven? Nederland kan zich revancheren. Maak een gewaagd paviljoen dat echt tot nadenken stemt.