20 november 2023

Verbijstering was wat restte. De mevrouw die eerder de kaartjes controleerde, loopt de zaal door en maant bezoekers op te staan. De volgende film wacht. ‘Uh… sorry ja…’ antwoordt ergens een man. Om hem heen glazige blikken, mensen die zitten blijven.

In het rood pluche van de allermooiste bioscoopzaal, zagen zij de bekroonde Idfa-documentaire 20 Days in Mariupol. Normaal klapt en juicht het publiek in staande ovatie de winnaar van de publieksprijs toe. Nu is alles stil.

De Oekraïense AP-journalist Mstyslav Tsjernov filmde de havenstad Marioepol toen die door Rusland werd aangevallen en belegerd. De journalist verschanste zich in een ziekenhuis. Hij zag jongens van 16 die voetbalden toen een raket hun benen afrukte. Hij filmt de vader die jammerend zijn dode zoon wiegt. Wanhopige moeders die gewonde kinderen brengen. De camera is overal. Ongefilterd op groot scherm de peuter die buizen, infusen, adrenalinespuiten en elektrische schokken krijgt, alles weer eindigend in die stilte. Alleen het ongeloof van de moeder klinkt nog, tenhemelschreiend. Ook als er geen stroom, water en pijnstillers meer zijn, gaat het opereren door, bij licht uit een mobieltje.

In Tuschinski zagen we iconische beelden die we kennen van CNN en het Achtuurjournaal, zoals de bevallende vrouw op een brancard naast het gebombardeerde ziekenhuis. De AP-journalist voerde de enige camera die was gebleven in Marioepol, waar de Russische aanval woonwijken en ziekenhuizen verpletterde. Waar Rusland internationaal recht, oorlogsrecht, mensenrechten en uiteindelijk de menselijkheid verpletterde.

De film uit stappen we in een land dat zich opmaakt om naar de stembus te gaan. Te kiezen voor een extreem-rechtse nationalist die militaire hulp aan Oekraïne zal willen stoppen. Geert Wilders is zo gretig mee te regeren, dat hij zijn warme band met Rusland verdoezelt en nu spreekt van ‘onrechtmatige agressie’ in Oekraïne. Maar Follow The Money leverde bewijs met brieven, e-mails en andere documenten. PVV-politici maakten reisjes naar Rusland, betaald en georganiseerd door de extreem-rechtse Leonid Slutsky, Poetins agent die westerse politici lijmt. Zo was Wilders zelf in 2018 te gast in de Doema. Hij twitterde: ‘Ik draag het hier met trots. Een Russisch-Nederlandse vriendschapsspeld.’ In ruil voor de warme ontvangst vraagt Rusland westerse politici zich te verzetten tegen sancties en tegen steun aan Oekraïne.

Precies wat Wilders deed. In de Algemene Beschouwingen van 2022 hekelde hij de sancties tegen Rusland, diende dat jaar een motie in tegen Oekraïens Navo-lidmaatschap, en verzette zich tegen wapenleveranties. Het PVV-verkiezingsprogramma stelt dat schaars militair materiaal naar Oekraïne gaat, terwijl de Nederlandse krijgsmacht ‘niet meer in staat is haar eigen grondgebied te verdedigen’.

VVD-premierskandidaat Yesilgöz houdt Wilders op de wind van de peilingen een klapdeur voor – eerst open, toen bijna dicht, weer open: ze wil ‘geen kiezers uitsluiten’, maar premier Wilders is ook niet de bedoeling, dus bam! dicht weer. Net zo makkelijk gaat-ie in de formatie open. In het buitenlanddebat van BNR werd de VVD gevraagd of het een breekpunt is dat de PVV militaire hulp aan Kyiv wil stoppen. VVD-buitenlandwoordvoerder Brekelmans gaf geen antwoord.

Met het vooruitzicht van premier Wilders en vicepremier Yesilgöz – of omgekeerd – zou progressief Nederland kunnen besluiten de krachten te bundelen. Een stem op GroenLinks-PvdA is dan de enige blokkade tegen een slippendrager van Poetin in het kabinet. De enige manier ook om twintig jaar conservatieve, grootbedrijfgebonden premiers te doorbreken. Het alternatief straks is verbijstering.

Filmmaker Mstyslav Tsjernov waagde zijn leven om de beelden uit Marioepol naar internationale zenders te krijgen. Zaterdag sprak hij op het scherm het publiek in Amsterdam toe. ‘Denk aan ons. Alsjeblieft. En denk na. Dit is ook jullie oorlog.’