25 mei 2021
Soms worden dingen die ingewikkeld lijken snel weer simpel. Breng een ogenschijnlijk complexe brij terug tot zijn essentie. Zo ook in het schandaal rond ‘mediapersoonlijkheid’ Sywert van Lienden. Die maakte zich boos over het gebrek aan mondkapjes en wierp zich twitterend en aan talkshowtafels op als superman: de millennial ging miljoenen mondkapjes uit China halen. ‘Om niet.’ Dat was het centrale leerstuk van de actie: ‘Er is nul eigen gewin in deze.’ Onder elke e-mail stond de strijdkreet van Sywert Superman: ‘Voor de zorghelden!’
Zijn Stichting Hulptroepen Alliantie werd gesteund door grote bedrijven en namen als die van Constantijn van Oranje, waarna meer bedrijven en namen aanhaakten – want zo werkt macht in dit tijdsgewricht.
Dat hij ‘kampioenen van het bedrijfsleven’ aandroeg als partner en adviseur, werd gelezen als bewijs dat Sywert van Lienden weet hoe de markt werkt. Voor een deal van 100,8 miljoen euro bleek het onnodig zelf eerder iets te hebben gepresteerd op het betreffende werkterrein. Dat is vast oud denken.
Sywert zelf bouwde zijn imperium op opinies. Verdiende zijn geld als Bestuursadviseur Public Affairs bij de gemeente Amsterdam maar was in de eerste plaats gast aan talkshowtafels. Daar gaf hij commentaar op de politiek en de publieke zaak. Hij schreef mee aan het laatste CDA-verkiezingsprogramma.
Zijn LinkedIn-profiel vermeldt vier bachelor-studies in vier jaar tijd en drie middelbare scholen, waaronder een jaar op het Barlaeus – met de toevoeging dat daar niet het diploma is verkregen. Je zou denken: vermeld dat dan niet, maar dat is oud denken. Laat grote namen vallen, ze kleven je aan als rozetten aan het halster van een winnend paard. Zo zal het ook hebben gewerkt voor de deal met de mondkapjes.
Volkskrant-verslaggevers Frank Hendrickx en Tom Kreling kregen de finesses boven water. Toen een miljoenendeal met het ministerie van VWS ophanden was, richtte Van Lienden met twee partners een bedrijf op: Relief Goods Alliance. De overheid meende zaken te doen met de idealist van de stichting, de winst ging naar zijn bv.
VWS schat die gemaakte winst op 15 à 20 procent. Follow the Money berekende dat het bedrijf van Supersywert meer overhield, mogelijk 30 miljoen euro. Daarmee kunnen de helden van de zorg royaal worden bedankt. Maar Van Lienden vierde op 5 mei 2020 zijn eigen ‘bevrijdingsdag’. Hij nam ontslag als gemeenteambtenaar, hij is multimiljonair.
De 100 miljoen aan mondkapjes zijn nooit gebruikt. Een deel werd door het RIVM afgekeurd; ze bevatten grafeen. Het inademen van die stof geeft een ‘onacceptabel gezondheidsrisico’. De rest van de mondkapjes ligt in opslag.
Deze affaire heeft interessante kanten. Zo is het een demonstratie van wat eerder de financiële crisis en nu de coronacrisis laat zien: privatizing the gains, socializing the losses. De winst is voor bedrijven, de belastingbetaler draait op voor de verliezen.
Ook het gedrag van VWS vraagt om uitleg. Want hoe verantwoord je een overboeking van 100,8 miljoen aan een bedrijf dat vier dagen bestaat? Het parlement heeft de nodige vragen.
Van Lienden doet intussen weer wat hij altijd deed: veel woorden gebruiken. Alleen is hij nu zelf de public affair, en verschaft hij geen helderheid, maar trekt rookgordijnen op. Beschuldigt de krant van ‘onjuistheden’ en zegt niet te kunnen reageren, vanwege ‘geheimhoudingsclausules’ en ‘juridische haken en ogen’. Je zou zowaar even de DWDD-commentator Van Lienden over de kwestie willen horen.
Maar breng het terug tot de kern en de zaak wordt helder. Sywert zou zijn licht nog eens moeten opsteken bij de kampioenen die hij eerder aanvoerde als bewijs van kunde en betrouwbaarheid. Laat hem nog even bellen met Coolblue, KLM, Randstad of prins Constantijn. Die kunnen hem vertellen wat gebruikelijk is als de laptop van Coolblue niet werkt, het uitzendpersoneel niet komt opdagen of het KLM-vliegtuig niet opstijgt. Dan krijgt de klant zijn geld terug.
Van Lienden bood nadrukkelijk ‘om niet’ zijn hulp aan. Hij leverde deels ondeugdelijke mondkapjes en werd multimiljonair. Als blijkt dat hij onder valse voorwendselen een mega-order van VWS kreeg, dan moet hij zijn mondkapjes weer meenemen. En het aankoopbedrag gewoon, zoals dat hoort, teruggeven aan de belastingbetaler.