En nog onderschatten wij de moed van de Navalny’s. De krant van gisterochtend schreef dat er voor Aleksej Navalny geen opvolger is; oppositiekopstukken die nog leven, zijn gevlucht of gevangen. Rond de middag presenteerde zich Ruslands nieuwe oppositieleider. In een video liet Joelia Navalnaja weten in de voetsporen te treden van haar vermoorde echtgenoot.

De dood van Navalny is zoveel meer dan de dood van een buitengewone man. Op een gure vlakte waar ijzige wind iedereen de adem en de kracht ontneemt, stond hij fier overeind, een roos die buigt noch breekt. Vergiftiging – hij krabbelde op. Marteling en ondervoeding in Siberië – hij maakte cynische grappen en stuurde zijn vrouw hartjes. Aleksej Navalny werd tot ver buiten Rusland een symbool van hoop en liefde. De ene crisis na de andere, maar het kan allemaal goed aflopen, want kijk maar, Navalny! Die ondergaat het allerergste en overleeft dat ook gewoon.

Omdat haar man desondanks niet bezweek, heeft Poetin hem opnieuw vergiftigd, zei Joelia Navalnaja maandag. Daarom krijgt de familie zijn lichaam niet. Dan zouden sporen van novitsjok worden gevonden. Navalny gaf zijn leven voor de vrijheid van zijn kinderen, de vrijheid van zijn ‘prachtige Rusland’.

Woensdag stond ook in het Nederlandse parlement iemand de vrijheid te prediken. ‘25 jaar heb ik me ingezet om gevaren voor die vrijheid tegen te gaan’, sprak Geert Wilders. ‘Om ziel en zaligheid van die vrijheid te borgen.’ Voor de duidelijkheid, Wilders sprak over de islam. Een week eerder had PVV-Kamerlid Joeri Pool het in zijn maidenspeech – vanzelfsprekend door de eenmanspartij afgevinkt – wel degelijk over Rusland gehad. Bij de behandeling van de defensiebegroting zei hij: ‘Steeds meer hoge militairen spreken van de dreiging van Rusland. Maar als die dreiging zo realistisch is, waarom hebben onze bewindslieden onze defensie dan zo verzwakt door zoveel munitie en materieel cadeau te doen aan het buitenland? Dus als, in reactie op de voortdurende provocaties van de Nederlandse regering aan de Russische federatie, er een aanval komt, zitten we gigantisch in de problemen!’

Minister van Defensie Kajsa Ollongren deed alsof ze niet helemaal meekreeg wat er werd gezegd. Anders had ze moeilijk iets anders kunnen zeggen dan: ‘Voorzitter, hier spreekt in het Nederlandse parlement een landverrader.’

Hetgeen past in de consistente lijn van Geert Wilders. PVV-politici maakten snoepreisjes naar Rusland. Minder dan een jaar na het neerhalen van MH17 waarbij tweehonderd Nederlanders omkwamen, stond Wilders als een kind zo trots in de Doema, gedecoreerd met een Russisch-Nederlands vriendschapsspeldje. ‘From Russia with love’, jubelde zijn tweet. En precies zoals de Russen vroegen, verzette hij zich tegen sancties en tegen steun aan Oekraïne. Wonderlijk zijn de wegen van de partij die ‘eigen volk eerst’ roept en het dan opneemt voor de Russen.

EU-voorzitter Ursula von der Leyen noemde daarom gisteren Marine le Pen en Geert Wilders ‘Poetins vrienden, onze tegenstanders die Europa kapot willen maken’. Deze week is het twee jaar geleden dat Rusland de oorlog tegen Oekraïne begon. Het Oekraïense leger krijgt net genoeg materieel om niet te worden vermorzeld, maar lang niet genoeg om Rusland te verslaan.

Joelia Navalnaja is opgestaan. Wetend wat ze kan verwachten: ‘Ik vraag jullie om naast mij te staan, om niet alleen mijn verdriet maar ook mijn woede en haat te delen, de haat jegens hen die het hebben gewaagd onze toekomst te vermoorden. Het onvoorstelbare offer dat Aleksej Navalny heeft gebracht, mag niet voor niets zijn geweest.’