22 mei 2023

Ik offer mij liever op dan terug te gaan naar mijn familie, zegt de jongen uit West-Afrika die in zijn geboortedorp werd aangewezen om voor zijn gemeenschap een beter leven te veroveren. En dus is geen berg hem te hoog. Eerst waagde hij zijn leven op de Middellandse Zee. Nu spreekt Saskia Dekkers van Nieuwsuur hem terwijl hij door de bergen van Italië naar Frankrijk klautert. Als hij wordt gesnapt en teruggebracht naar Italië, probeert hij het morgen weer.

Italië noteert een forse toename van asielzoekers, en dan moet de zomer nog beginnen. Nederland weet waar dat toe leidt: families met kinderen die op een veldje bij Ter Apel buiten slapen. Daarom staat in de Voorjaarsnota dat het kabinet de komende jaren 3,4 miljard euro uit de begroting voor Ontwikkelingssamenwerking gebruikt voor noodopvang. In Nederland welteverstaan.

Hulpgeld gebruiken voor asielopvang is niet nieuw. Je hebt reguliere opvang en er is noodopvang. De reguliere opvang komt voor rekening van Justitie en Veiligheid. Noodopvang wordt grotendeels betaald door Buitenlandse Zaken. Al twintig jaar wordt het aantal binnenkomende asielzoekers stelselmatig onderschat. Daardoor is steeds meer dure noodopvang nodig. Dat is geen rekenfout, maar politiek listig omkatten van budgetten. Hoe lager de schatting, hoe lager de kosten voor J&V, hoe groter de hap uit de hulp. Precies zoals de grootste regeringspartij dat graag ziet.

about:blankhttps://acdn.adnxs.com/dmp/async_usersync.html

Onder aanvoering van een VVD-minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking die zich tot een jaar geleden nog nooit met hulp had beziggehouden, wordt de begroting van binnenuit uitgehold. Landen die van Nederland hulp ontvangen, moeten een fors deel aanbesteden bij Nederlandse bedrijven, dus die stroom keert ook in Nederland terug. Stef Blok was de VVD-minister die triomfantelijk verkondigde als eerste een departement (Vrom) te hebben opgeheven. Liesje Schreinemacher laat stilletjes de hulp versterven.

Zoals miljoenen Afrikanen uitzien op een toekomst van versterven. De Hoorn van Afrika ondergaat de ergste droogte in veertig jaar. Mensen in hongersnood hebben de kracht en het geld niet om naar Italië te komen, dus die zien we niet meer. In West-Afrika dreigen overstromingen en droogtes en vertrekken mensen nu het nog kan. Volgens de asielwetgeving maken ze geen kans op een verblijfsstatus, maar dat is het laatste dat ze zal tegenhouden. Over de toestroom de komende decennia durft niemand een voorspelling te doen.

De Duitse migratie-expert Gerald Knaus zoekt naar mogelijkheden om ‘ongereguleerde migratie humaan te beheersen’, zonder dat mensen sterven in de Sahara of de Middellandse Zee. Eerder bedacht hij de Turkije-deal, onlangs hielp hij Duitsland een overeenkomst sluiten met Gambia. In ruil voor het verstrekken van werkvergunningen aan Gambianen die in de bouw of de zorg aan de slag kunnen, neemt Gambia alle afgewezen asielzoekers terug.

Samenwerking met ontwikkelingslanden is volgens Knaus de enige weg. Zo becijferde de Europese Commissie dat zeker 60 procent van de vluchtelingen naar Europa geen recht heeft op asiel. Na afwijzing blijft zo’n 70 procent illegaal in Europa. Tegelijkertijd heeft menig Europees land, net als Nederland, tekort aan arbeidskrachten, waarmee de deal van Knaus een mes is dat aan twee kanten snijdt.

En er is groot onbenut potentieel bij Ontwikkelingssamenwerking. Ja, er is zinloze hulp, er is veel te dure hulp, er is mislukte hulp, allemaal waar, maar er is ook buitengewoon effectieve hulp. Die helpt mensen blijvend uit de armoede, mensen die veel liever te midden van vrienden en familie leven, dan zonder papieren rechteloos te moeten sloven in kil Noord-Europa.

Het is steeds duidelijker welke hulp werkt. Een minister voor Ontwikkelingssamenwerking zou moeten vechten als een leeuw om haar miljarden, in plaats van naar Ter Apel, naar duurzame ontwikkeling te brengen.