17 maart 2021
Het is feest vandaag. Of dat zou het moeten zijn, een feest van de democratie, maar in mij strijden moedeloos en machteloos om voorrang. De belangrijkste debatten zijn tussen een man die ontkent dat de mens de opwarming van de aarde veroorzaakt en een die de klimaatcrisis nooit echt serieus heeft genomen.
Het is campagne, dus de mannen doen wat, ze zeggen wat, zijn lief in het Jeugdjournaal, ze voeren het bekende toneelstukje op en vanavond is Mark Rutte de winnaar.
Dat is interessant, want Rutte is al tien jaar de baas van de staat en die faalt toch steeds vaker in zijn kerntaken. Maar de campagne werd niet bepaald door die ene vraag, die in 1980 de Amerikaanse president Jimmy Carter zijn herverkiezing kostte. De race was nek-aan-nek, tot Ronald Reagan hem vroeg: ‘En zijn we vandaag beter af?’
De allereerste opdracht aan de staat is de veiligheid van zijn burgers. De klimaatcrisis is het grootste gevaar, ze vernietigt onze leefomgeving en leidt tot oorlogen over land en water. Dan: onze vatbaarheid voor virusuitbraken. Op een Chinese regio na is er geen plek ter wereld waar zo veel mensen met zo veel dieren op zo’n klein gebied leven als Nederland. Het land, in oppervlakte nummer 133 op aarde, is ’s werelds tweede voedselexporteur. Virologen waarschuwen al jaren dat een nieuwe zoönose als covid of Q-koorts hier een kwestie van tijd is. Vier kabinetten-Rutte lieten na de bio-industrie te hervormen.
Deze vorm van landbouw is sowieso eindig omdat de aarde uitgeput raakt en vol fosfaat, glyfosaat en stikstof zit. Alsmaar zwaardere tractoren stampen de aarde dicht, waardoor wormen er niet meer kunnen leven en het herstelvermogen van de bodem verder verslechtert. Onze levenloze grond wordt zand. Terwijl de microben in gezonde aarde de effectiefste CO2-opslag zijn. Als we de veiligheid van voedsel en gezondheid belangrijk vinden, is deze industriële landbouw een gevaar. Maar Rutte neemt alleen maatregelen als hij door de hoogste rechter ertoe wordt gedwongen.
Grote problemen vragen om grote ingrepen. Om harde keuzes die de transformatie naar een veilige toekomst in gang zetten. En dat is waar Mark Rutte afschakelt. Zijn dna is dat van de personeelschef van Calvé die hij in een vorig leven was. Die maakt dat alles blijft lopen. Dat er geen gedoe is en de potten pindakaas van de band rollen.
Die corporate manager is Rutte nog steeds. Een oprecht aardige man. Goedgemutst, handig in het spel, een uitstekende relatiebeheerder, iemand die graag problemen oplost. Zijn stijl heeft Nederland het nodige gebracht: in een versplinterend politiek landschap is hij de lijm die coalities mogelijk maakt – Mark Rutte is wat ons scheidt van onbestuurbaar België.
Zijn enig inhoudelijk kompas was het succes van het bedrijfsleven. Daarnaast is hij vooral bezig zijn macht te behouden, steeds vaker ten koste van democratische controle door het parlement. Echt politicus, een staatsman zal hij nooit worden. Want Mark Rutte is een leider die volgt. Hij kijkt naar peilingen en houdt zich blind voor wat de echt grote problemen vragen. Zijn kiezers de verrijking aan de top beu? Mark-weg-met-de-dividendbelasting-Rutte belooft bedrijven zwaarder te belasten.
Nu kiezers zich zorgen gaan maken over het klimaat, verklaart Rutte dat hij maatregelen zal nemen – maar weigert zijn verkiezingsprogramma erop te laten doorrekenen. Ruttes tactiek werd in een verkiezingsdebat over het klimaat nog het best verwoord door CDA-leider Wopke Hoekstra. Die vermaande Jesse Klaver: ‘U moet geen maatregelen voorstellen die het draagvlak ondermijnen.’
Is dit alles Mark Rutte te verwijten? Nee, die doet waar hij goed in is. Schuldig is het feestvarken van vandaag. De kiezer die liever een leider heeft die volgt, dan iemand die met harde feiten en passie draagvlak schept voor de transitie die onvermijdelijk is. De kiezer die zich zorgen begint te maken over het klimaat, maar kom niet aan zijn gehaktbal en zet naast zijn hippe wijk geen windmolen.
Democratie is nooit bedacht voor bange mensen. Die zijn op de lange termijn beter af met een verlicht despoot. Het volk kiest de leider die het verdient. Dus de kiezer gaat vandaag heen en stemt op Mark Rutte.