20 maart 2023
‘Wat de fuck is hier gebeurd?!’, riep Caroline van der Plas nadat ze de gevestigde orde een mokerslag had toegebracht. Het is de revolte die onafwendbaar was. Maar dat ze zich aandient als glorieuze boerenopstand blijft opmerkelijk, want zo gek veel boeren heeft Nederland niet meer.
WTF? Treffende vraag dus van de leider van de nu grootste partij, want wat je ziet is niet altijd wat je krijgt. In de hitte van alle opschudding zijn er wat luchtspiegelingen. Zo lijkt Caroline-de-politica een robuuste godin opgetrokken uit boerenklei, maar uiteindelijk is ze verwekt aan het Binnenhof.
Daar is de doorsneeburger tegenover de staat komen te staan, in plaats van dat hij zich door de overheid beschermd weet. Iconisch dieptepunt was het vertrappen van gezinnen in het toeslagenschandaal, maar systematisch zagen burgers hun leefomgeving verschralen: huisartsen, scholen, bibliotheken en bussen verdwenen, een verarming van publieke voorzieningen waar met Rutte II ook de PvdA voor tekende. Het aantal Nederlanders dat niet rondkomt (een op de zes) groeit, zo ook het aantal miljonairs. Dit systeem werkt blijkbaar niet voor mij, concludeert de eerste groep. Bijna een kwart van de BBB-stemmers woont niet buiten maar in stedelijk gebied.
Meer tegenstellingen tussen schijn en wezen: Van der Plas is de cruciale pion in de volgende zogenoemde elite capture. Daarbij gaat het om een zakelijke elite die haar belangen zeker stelt door het beïnvloeden en inlijven van politieke macht. Trump bracht ExxonMobil de regering in, evenals Goldman Sachs, dat ook warme banden met Hillary Clinton had. China probeert het in Engeland. En in de gasenquête zagen we hoe Shell Den Haag dirigeerde. Zoals multinationals per sms het Torentje aanstuurden, zo is Caroline de politieke tak van de agribusiness.
En dat is gevaarlijk aan deze machtsgreep. Het oude CDA en de VVD hadden nooit moeite met vervuiling; bedrijven mochten lozen en uitstoten, alles voor de groei. De VVD faciliteerde afvalputje Nederland met boterzacht bestuur dat normen niet handhaafde. Maar in Rutte IV committeerde een nieuwe garde van die oude partijen zich aan een schoner, duurzaam Nederland. Alleen hebben de premier en zijn vierde kabinet het vertrouwen verspeeld. De uitvoering van de staat faalt, en zelfs na de grootste misstand bleef de politieke leiding aan. Niet zo gek dat de oudere, vaak laagopgeleide kiezer de elite een middelvinger gaf. En zo ook stemde voor vervuiling door industriële landbouw. Had Rutte IV de burgers bij zich weten te houden, dan had het mensen kunnen meenemen in de grote transitie die nodig is.
Het onderscheid rechts-links is daarmee passé. Voor of tegen de toekomst, dat is de kloof die de aardschok van woensdag achterlaat. Het is nog een opluchting dat deze conservatieven gemoedelijke mensen lijken, zonder obscene dromen over dood aan de democratie.
Wat Caroline onmiskenbaar wel is: een politiek raspaard. Zelfverzekerd zonder arrogant te zijn. Slim, maar niet bestudeerd. Gevat en geestig. Zonder mediatraining uiterst mediageniek. En ze neemt zonder enige moeite haar hele hebben en houen mee. Wie haar 84-jarige moeder, broer en zoon (die lief voor haar kookt en op het partijkantoor spek met eieren bakt) in de schijnwerpers zet, maakt een statement. Dit is wie ik ben, je krijgt wat je ziet.
Ze is stevig en ze is authentiek, Caroline, en tot voor kort zei ze met haar partijprogramma en plannen: fuck de natuur. Het is dat ik stervende eiken en verdwijnende insecten niet verdraag. Het is dat ik een goede voorouder wil zijn, onze kinderen niet wil achterlaten in oorlog over leefbare ruimte, anders had ik deze machtsgreep best vermakelijk gevonden.