13 maart 2023
Ze spelen graag een beetje met de B’s, bij BoerBurgerBeweging. Zo is er BorrelBierBitterballen op de bijeenkomst in Overijssel waar de krant maandag verslag van deed. Op de duizenden borden die in weilanden langs grote wegen staan, wordt het ‘Iedere dag BBBeter’. Net zo makkelijk speelt de BBB met Wetenschap, Wetten en Waarden. Want de natuur, daar is niks mis mee.
‘Caroline’, zoals ze liefkozend heet bij de achterban, ziet het zelf: ‘Ook op boerderijen zijn insecten. Ik zat gisteren in een boerenstal die tjokvol met vogels zat. Tjokvol.’ Zo presenteert Caroline het zeldzaam kraggestaartjesmos als bewijs dat soorten in Nederland floreren. Zo loopt ze verzaligd snuivend door de velden, inhaleert diep het zojuist weer begonnen geurende gieren van de boeren, en weet zich in de natuur: ‘Het barstte er van de kraaien en de meeuwen die zich eraan tegoed doen.’
Kraaien doen het inderdaad geweldig op door stikstof verzuurd land. De vogel voedt zich met kadavers, kuikens, afval, zaden en als het moet met insecten. In het industriële landbouwlandschap van weiden zonder bloemen en omgeploegde, met insecticide bespoten akkers leven steeds minder insecten. Duits onderzoek vlak bij de Nederlandse grens toonde aan dat in dertig jaar vliegende insecten met 75 procent zijn afgenomen. Tellingen in Nederland waarschuwen voor een vergelijkbare daling – al zijn er soorten die gloriëren. Op de Sallandse Heuvelrug is de biodiversiteit zo ernstig in gevaar dat Natuurmonumenten het gebied uitroept tot Route van Verloren Soorten. De boswachter noemt de bodem ‘ziek, zuur en toxisch’.
Caroline een beetje kennende is dat niet iets om over te zeuren. Je staat nooit meer te boenen op de voorruit, ooit het plakkerig slagveld van gecrashte beestjes. Nee, het is mooi zo. Het land vult zich met Bramen, Brandnetels en Berken, het water met algen, en langs de oevers gedijt stikstofminnend riet en fluitenkruid. Een kniesoor die dan over natuur begint.
De burger laat zich graag bespelen – oh Boze Bespeelde Burger, en vindt bij Caroline wat hij zoekt: simpele antwoorden op ingewikkelde vragen. In Overijssel kreeg de bezoeker van de BorrelBierBitterballen-bijeenkomst twee consumptiebonnen in de hand gedrukt.
Maar niet alles is spel. De agribusiness heeft grote belangen bij de status quo. Dus voedt ze boerenprotestbewegingen om stikstofmaatregelen te saboteren. In Overijssel trok de actiegroep VollGass met een geolied apparaat langs de weilanden aan grote wegen. Met een machine werd een gat geboord, daarin een paal met de omgekeerde vlag, gat dicht en daar wapperde het blauwwitrood. De boeren werd niks gevraagd, het was ‘ja, tenzij’, vertelde Tubantia-journalist Leo van Raaij op Radio 1. De enige boer die bezwaar maakte, moest lang praten om VollGass van zijn land te weren. De provinciale weg tussen Lochem en Goor is 16 kilometer lang een allee van boerenvlaggen.
In dat licht zou de financiering van politieke partijen interessant moeten zijn. Het platteland is bezaaid met BBB-Borden. Langs de A10 voert de partij campagne met dure reclames in een megalichtbak. Een eenpersoonsfractie in de Kamer heeft niet veel middelen. Maar het overzicht dat de Volkskrant vorige week publiceerde, was incompleet (2022 ontbreekt) en, onoverkomelijk, bijziend. Alle door de agribusiness gefinancierde alternatieve feiten (Agrifacts) en boerenacties zijn campagne voor BBB, maar kunnen niet als zodanig worden vastgepind.
Het CDA ziet geen andere uitweg dan het kabinetsbeleid te verloochenen, en bezondigt zich opnieuw aan Bedrieglijk Boterzacht Bestuur – het maakt de Boze Bespeelde Burger nog bozer. Wat door BoerBeerputBelang uitgekiend wordt gepresenteerd als simpele vragen van Caroline en voor iedereen te begrijpen antwoorden, is giftige scepsis in een kwetsbaar democratisch systeem.